W dniu 2 lutego 2018 r. do Sejmu wpłynął rządowy projekt ustawy o zbiorowym zarządzaniu prawami autorskimi i prawami pokrewnymi autorstwa Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (dalej: „Projekt”)[1].
Istota i cel Projektu
Projekt powstał z uwagi na konieczność wdrożenia do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/26/UE z 26 lutego 2014 r. w sprawie zbiorowego zarządzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz udzielania licencji wieloterytorialnych dotyczących praw do korzystania online z utworów muzycznych rynku wewnętrznym, zwanej Dyrektywą CRM (dalej: „Dyrektywa CRM”)[2]. Co ciekawe, Dyrektywa CRM weszła w życie z dniem 9 kwietnia 2014 r., a termin jej implementacji upłynął w dniu 10 kwietnia 2016 r. Zaistniałe opóźnienie może mieć brzemienne skutki, gdyż Komisja Europejska zwróciła się do Trybunału Sprawiedliwości UE o nałożenie na Polskę kary finansowej, w wysokości 87 tyś. 612 euro za każdy dzień opóźnienia związanego z niewdrożeniem Dyrektywy CRM.
Najważniejsze zmiany
Implementowana Dyrektywa CRM reguluje takie kwestie jak m.in. działalność organizacji zbiorowego zarządzania w krajach europejskich, zasady członkostwa w tego typu organizacjach oraz ich strukturę wewnętrzną, zasady dokonywania potrącenia od pobranych środków oraz przekazywanie informacji pomiędzy państwami członkowskimi.
Najistotniejsze zmiany jakie przewiduje Projekt to wprowadzenie licencji wieloterytorialnej oraz odmienne uregulowanie zasad działalności organizacji zbiorowego zarządzania. Projekt definiuje licencję wieloterytorialną jako licencję obejmującą terytorium więcej niż jednego państwa członkowskiego UE. Taka licencja będzie udzielana przez uprawnioną do tego organizację zbiorowego zarządzania na korzystanie online wyłącznie z utworów muzycznych oraz słowno-muzycznych, również w innych krajach należących do UE. Licencja wieloterytorialna dotyczyć będzie tylko praw autorskich do ww. utworów, gdyż prawa pokrewne są skupione w rękach producentów muzycznych, którzy bezpośrednio udzielają usługodawcom licencji wieloterytorialnych. Jest do dość istotna zmiana, gdyż do tej pory np. ZAiKS[3] był uprawniony do udzielenia licencji tylko na terytorium Polski.
Regulacja zasad działania organizacji zbiorowego zarządzania
Projekt wprowadza również uregulowania dotyczące zasad działalności organizacji zbiorowego zarządzania. W chwili obecnej w Polsce funkcjonuje 12 niezależnych od siebie organizacji zbiorowego zarządzania (dalej: OZZ), które mogą prowadzić działalność po uzyskaniu odpowiedniego zezwolenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Jedynym kryterium jakie OZZ musi obecnie spełnić do uzyskania zezwolenia, jest „rękojmia należytego zarządzania powierzonymi prawami”. Projektowana ustawa nakłada na OZZ liczne dodatkowe kryteria jakie muszą zostać spełnione przez wnioskodawcę celem uzyskania zezwolenia jak m.in.:
– odpowiedni poziom technicznego i organizacyjnego przygotowania;
– zatrudnienie odpowiednio wykwalifikowanego personelu;
– dysponowanie środkami finansowymi w wysokości gwarantującej prawidłowe prowadzenie działalności polegającej na zarzadzaniu prawami autorskimi i pokrewnymi.
Dodatkowo, zgodnie z wymaganiami Dyrektywy CRM, Projekt wprowadza szereg nowych definicji w tym m.in. zagraniczną organizację zbiorowego zarządzania, uprawnionego, instytucję reprezentatywnej organizacji zbiorowego zarządzania, w celu harmonizacji zasad działalności OZZ, działających na terytorium państw członkowskich Unii Europejskiej.
W Projekcie wprowadzono także obowiązek zwoływania corocznego walnego zebrania członków OZZ oraz możliwość wzięcia w nim udziału przez pełnomocnika. Organizacje zbiorowego zarządzania będą zobowiązane także do prowadzenia i aktualizowania m.in. elektronicznego wykazu umów o zbiorowe zarządzanie.
W ramach konsultacji społecznych, do Projektu zostały wniesione liczne uwagi (około 50 stanowisk) przez uczestników konsultacji.
Z Projektem oraz jego uzasadnieniem można zapoznać się na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji.
[1] http://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12297411
[2] http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=celex%3A32014L0026
[3] Związek Autorów i Kompozytorów Scenicznych
