Nowy rok przyniósł istotne zmiany dla dostawców treści i usług cyfrowych, których oferta skierowana jest do konsumentów. Spowodowane jest to implementacją do polskiej ustawy „dyrektywy cyfrowej”, czyli dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/770 z dnia 20 maja 2019 r. w sprawie niektórych aspektów umów o dostarczanie treści cyfrowych i usług cyfrowych. 

Poniżej wskazujemy najistotniejsze zmiany w ustawie o prawach konsumenta, kształtujące nowe obowiązki po stronie przedsiębiorców oferujących usługi cyfrowe.

Przekazanie danych osobowych jako forma zapłaty

Zgodnie z nowymi przepisami umowa o dostarczenie treści lub usług cyfrowych ma nieodpłatny charakter, gdy jedynym obowiązkiem konsumenta jest dostarczanie danych osobowych, a dane te są przetwarzane „wyłącznie w celu poprawy bezpieczeństwa, kompatybilności lub interoperacyjności oprogramowania oferowanego na podstawie otwartej i wolnej licencji”.

We wszystkich pozostałych przypadkach, gdy przekazane przez konsumenta dane osobowe zostaną wykorzystane do innych celów, będą one traktowane jako forma odpłatności.

Obowiązek dostarczania bieżących aktualizacji

W razie kolejnych aktualizacji treści i usług cyfrowych przedsiębiorca musi informować o nich konsumenta i dostarczać je, w zakresie koniecznym do zachowania zgodności usługi z umową. Konsument musi być również informowany o konsekwencjach niezainstalowania aktualizacji oraz otrzymywać odpowiednie instrukcje instalacji. W razie braku odmiennych postanowień umownych usługę cyfrową dostarcza się ponadto w najnowszej dostępnej wersji.

W przypadku usług o charakterze ciągłym, przedsiębiorca co do zasady nie powinien dokonywać w treściach i usługach cyfrowych zmian innych niż niezbędne do dalszego z nich korzystania. Zmiany mogą następować jedynie z uzasadnionych przyczyn, wskazanych wyraźnie w umowie.

Określenie czasu dostarczenia usługi

Do tej pory o czasie dostarczenia usług cyfrowych decydowała wyłącznie umowa z klientem. Od 1 stycznia, w razie braku innych postanowień, usługa powinna zostać udostępniona niezwłocznie po zawarciu umowy. Moment dostarczenia usługi określony został jako chwila gdy konsument lub urządzenie uzyskało do niej dostęp. Przepisy nie przesądzają, jak długo należy utrzymywać dostępność treści cyfrowej (możliwość jej pobrania). Należy jednak zakładać, że czas ten powinien być rozsądny.

Okres odpowiedzialności przedsiębiorcy

Dostawcy usług cyfrowych będą odpowiadać względem konsumentów w ciągu dwóch lat od dnia dostarczenia usługi. Wyjątkiem są usługi lub treści udostępniane w sposób ciągły (np. usługi subskrypcyjne, media społecznościowe dostępne dla zarejestrowanych uczestników), w przypadku których dostawca odpowiada przez cały okres ich dostępności. Ustawa przyjmuje też domniemanie, że wady ujawnione przed upływem roku istniały w chwili dostarczenia.

Krótszy termin na reklamację

Termin odpowiedzi na reklamację konsumenta został skrócony z 30 do 14 dni. Tak jak to było już wcześniej, brak odpowiedzi w tym terminie oznaczać będzie uznanie reklamacji.

Nowe uprawnienia konsumenta

Konsumentowi nie przysługują już uprawnienia z rękojmi. W zamian otrzymał on zupełnie nowe prawa, których realizacja będzie możliwa w razie braku zgodności usługi z umową. Konsument w pierwszej kolejności może żądać doprowadzenia do takiej zgodności, chyba że byłoby to niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów.

W takiej sytuacji, lub też gdyby przedsiębiorca nie poprawił usługi w rozsądnym terminie, konsument może żądać obniżenia ceny lub odstąpić od umowy. Ustawa wprowadza jednak pewne ograniczenie w możliwości odstępowania od zawartych umów – wady muszą być istotne. Nie wystarczy więc drobna rozbieżność pomiędzy zawartą umową, a otrzymaną usługą.

Przedsiębiorca nie będzie uprawniony do zapłaty za czas, w którym treść lub usługa cyfrowa były niezgodne z umową, nawet jeśli przed odstąpieniem od umowy konsument faktycznie z niej skorzystał.

***

Powyższe zmiany oznaczają konieczność aktualizacji regulaminów świadczenia usług i wzorów umów zawieranych z konsumentami. Skutkują one też potrzebą wdrożenia odmiennej niż dotychczas procedury rozpatrywania reklamacji (a co za tym idzie – niejednokrotnie potrzebą przeszkolenia pracowników). Regulacja ma zastosowanie do treści lub usług cyfrowych, dostarczonych po 1 stycznia 2023 – również na mocy umów zawartych przed wejściem w życie nowego prawa.